राष्ट्रीय ‘वॅस्कुलर’ दीस:-
उजवाड ब्युरो, बेळगाव: भारतांत राष्ट्रीय रक्तवाहिन्या दीस संवहनी दुयेंसां विशीं जागृताय करपा खातीर मनयतात. ह्या दुयेंसाक लागून रगतवाहिन्यांचेर परिणाम जावन भलायकेचे गंभीर प्रस्न निर्माण जावंक शकतात. ह्या परिस्थितीचो बेगीन सोद घेवप,आळाबंद हाडप आनी वेवस्थापन करपाच्या म्हत्वाविशीं लोकांक शिक्षण दिवप हो ह्या दिसा फाटलो हेतू जावन आसा. तशेंच
एकंदर भलायकेंत संवहनी भलायकेची भुमिका उजवाडाक हाडपाक आनी व्यक्तींक उर्बा दिवपाचें काम करता. निरोगी जिणेशैली आपणावप आनी रक्तवहिन्यासंबंधी भलायकेच्या हुस्क्यां खातीर वैजकी सल्लो घेवप, हेंवुय म्हत्वाचें आसा.
भारतांत रक्तवाहिन्यांच्या दुयेंसाचे प्रमाण दिसानदीस वाडत आसा. काळजाचें दुयेंस आशिल्ल्या दुयेंतींक रक्तवहिन्याचें दुयेंस खासा प्रमाणांत चड आसता कारण तांकां
गोडेंमूत, उच्च रक्तदाब, लठ्ठपणा, धुम्रपान आनी उच्च कोलेस्ट्रॉल असली दुयेंसांय आसतात. वेगान जावपी शारीकरणाक लागून धुम्रपान, आसीन जिणेशैली जाली आनी बऱ्या आहाराची संवय उणी जाली, तशेंच लठ्ठपणाय वाडलो. हें सगलें संवहनी दुयेंसां खातीर म्हत्वाचे धोक्याचे घटक आसात. काळजाच्या दुयेंसांक लागून आंगांतली उत्पादकता उणीं जावन अपंगत्व आनी अकाली मरण येवंक शकता. तशेंच ह्या सगल्यां दुयेंसांचो परिणाम अर्थीक वाडीचेर आनी वैयक्तीक उदरनिर्वाहाचेरूय जाता. कांय रक्तवाहिन्यांच्या दुयेंसांत अनुवांशिक आनी कौटुंबिक प्रवृत्तीचो आसपाव आसता.
विशिश्ट स्थितीचेर आदारून संवहनी रोगांचीं लक्षणां व्हड प्रमाणांत बदलूं येतात आनी रगतवाहिन्यांचेर परिणाम जावं येता. पांयाच्या सकयल्या भागाची धमनी ब्लॉक आशिल्ल्या दुयेंतींचें पांयांक क्रॅम्प दुखपाक शकता, सादारणपणान ल्हान अंतराचेर चलतनाय त्रास जावंक शकता. तशेंच तांकां दुबळेपण वा सुन्नपण, पांयांत आनी तळपायांत थंडसाण येवंक शकता, पांय फिकट निळसर दिसपाक लागतात. ब्लॉकांत मेंदवाक जोडपी संवहिणीचो, धमन्यांचो आस्पाव आसल्यार, लक्षणांमदीं कुडीच्या एके वटेन दुबळेपण वा सुन्न जावपा सारखें दुयेंस जाता. तातूंत मुखामळ, हात आनी पांय सुन्न पडपाक लागता. जें उपरांत 24 वरांनी सामान्य जातात.
शिरांत ब्लॉक आशिल्ल्या दुयेंतींक अचकीत पांयांक सूज येवप, पांय दुखप अशीं लक्षणां दिसपाक शकतात. चलतना पांय दुखप, पांयांक बेश्टे हात लायल्यारूय दुखता, पांय तांबडो दिसपाक लागता. हे अवस्थेक डीप वेनोस थ्रोम्बोसीस अशें म्हणटात, जें शिरांसंबंधी आसता आनी खुब धोकादायक आसता. पांयांत आशिल्ल्यो गुठळ्यो फुटून त्यो सगल्याक पातळावन फुफ्फुसा मेनेर पावंक शकता. फुफ्फुसांत रगताची पुरवण आडावंक शकतात. हाका पल्मोनरी एम्बोलिझम अशें म्हण्टात. अचानक स्वास घेवपाक त्रास जावप, छाती दुखप, खोंकलेंतल्यान रगत येवप अशीं लक्षणा ह्या दुयेंसांत दिसून येतात.
वैरिकोज शिरा ही सामान्य स्थिती आसून ताचो परिणाम भारतीय लोकसंख्येच्या 30% मेरेन लोकांचेर जाता. सादारणपणान ताचो परिणाम बायलो आनी चड वेळ उबे रावपी वा बसून रावपी लोकांचेर जाता. सूज येवप, आंग जड दिसप, पांय दुखप आनी मात्सो वेळ उबे रावल्यार वा बसल्यार पांयांतल्यो घुस्पल्ल्यो, वळील्ल्यो शिरो, सुजिल्ल्या शिरांक लागून पांय सुजपाक लागता. अश्यो कागाळी आसल्यार सांजवेळारूय पांय दुखपाक, सुजपाक लागतात. तशेंच अश्या दुयेंतींच्या पांयाच्या घोट्याच्या भितरल्या आंगाभोंवतणी काळो रंग दिसपाक लागता, तशेंच
खाज येवपाक लागता. तें वाडपाक लागता, सुरवेक व्रण बरे करपाक त्रास जाता, मात म्हयनो ते वर्सां मेरेन उपाय करीना जाल्यार मागीर ते व्हड जाता. लक्षणां बेगीन वळखुन ताचेर संवहनी रोगांचें प्रभावी वेवस्थापन आनी उपचारांतल्यान उपाय काडप गरजेचें आसता.
उपचार जावपी सामान्य वॅस्कुलर रोग म्हणल्यार पेरीफेरल आर्टरी रोग सेकंडरी ते एथेरोस्क्लेरोसिसाक लीडींग टू गँग्रीन, डीप व्हेन थ्रोम्बोसिस, व्हॅरिकोज वेन्स, पल्मोनरी एम्बोलिझम,
एन्यूरिझम (धमनीचें असामान्य विस्तार) आनी टीआयए (स्ट्रोक सारकीं लक्षणां पूण ताचें 24 वरां भितर निराकरण जाता) हेर दुयेंसांचेर उपचार जातात ते म्हणल्यार डायबेटीक फूट, लिम्फेडेमा, आर्टेरिओव्हेनस मॅलफॉर्मेशन, एव्ही तयार करून डायलिसीसाक प्रवेश दिवप वा फिस्तुला पेड्ड्यार जावपापसत आडावप जाता. ट्रॉमेटिक फ्रॅक्चरांत शिरांची दुरुस्ती करप, ऑन्कोसर्जिकल धमनी पुनर्रचणुकेंत धमनी वा शिरा आशिल्ल्यान ट्यूमर अकार्यक्षम दिसता अशी प्रक्रिया, महाधमनी विच्छेदन (एरोटीक डिसेक्शन) आनी
थोरॅसिक आउटलेट सिंड्रोमचे प्रक्रियेंत अशें जाता. व्हॅस्क्युलर सर्जन दिता त्या उपचार पर्यायांचो स्पेक्ट्रम तातूंत वैजकी वेवस्थापना, शस्त्रक्रिया नाशिल्लें एंडोव्हास्क्युलर वेवस्थापन आनी/वा शस्त्रक्रिया वेवस्थापन हांचो आसपाव आसा. दुयेंसाचो विस्तार आनी दुयेंतीची स्थिती हांचेर आदारून उपाय आसतात.
संवहनी दुयेंसांक आळाबंद हाडप म्हणल्यार निरोगी जिणेशैली आपणावप आनी स्वताक संवहनी भलायकी आनी ताचे जोखीम घटक सक्रिय निवडी करपाक शिक्षण दिवप.
निरोगी जिणेशैलीची सुरवात निरोगी आहार शैली पसून जाता. फळां, भाजीपालो, पातळ प्रथिनां, सकस फॅट्स, कड्डण हांचेर भर दिवपी समतोल आहार घेवपाक जाय.
नेमान आहारांत साकर आनी मीठ उणें केल्यार गोडेंमूत आनी उच्च रक्तदाब आडावपाक मजत जाता. किडनीचें दुयेंस ना जाल्यार सदांच हायड्रेटेड रावचें आनी दिसाक 3-4 लिटर मेरेन उदक पियेवचें. निरोगी फॅट्स म्हणल्यार ऑलिव्ह तेल, बियाणी, आवाकडो हातूंत मेळपी मोठ्यां प्रमाणांतली सत्त्वां. व्यायामूय खूब म्हत्वाचो आसा. जणएकल्यान उण्यांत उणें 150 मिणटां मध्यम एरोबिक वा 75 मिनटां खर व्यायाम करपाचें ध्येय दवरपाक जाय. दर सप्तकांत स्नायू बळकट करपाच्या व्यायामा वांगडा हे व्यायाम करपाक जाय.
तंबाकूचे सगळे प्रकार (गुटखा, पान, सिगारेट, सिगार, खैनी आदी) संवहनी दुयेंसांचो मुखेल कारण आसा आनी हो धोको टाळपाक ह्यो वस्तू टाळपाक जाय. योग, ध्यान वा छंद ह्या सारक्या ताण-निवारण कार्यांत वांटो घेवचो. कुडीचें प्रमाण सारखें दवरपाक आपलें रगत, वजन आनी रक्तदाब नेमान तपासपाक जाय. नेमान भलायकी तपासणी करपाक जाय म्हणल्यार
संभाव्य प्रस्न बेगीन सोदून काडपाक, गंभीर गुंतागुंत आडावपाक आनी जिणेचो दर्जो सुदारपाक बरें पडटा. जाल्यार तुमी 50 वर्सां परस चड पिरायेचे आसात आनी रक्तवाहिन्यासंबंधी दुयेंसां खातीर खंयचेय धोक्याचे घटक आसात, जाल्यार व्हॅस्क्युलर सर्जनाक भेट दिवन 3 ते 5 वर्सांतल्यान एक फावट रक्तवाहिन्यांच्या भलायकेची तपासणी करची. पयलींच संवहनी भलायकेची समस्या आसल्यार, दोतोरांच्या सुचोवण्या प्रमाण तुमची जतनाय घेयात. हे प्रतिबंधात्मक उपाय दिसपट्टे जिणेंत एकठांय केल्यार, तुमी संवहनी रोग जावपा पसत वाचूंक शकता, जाला आसत जाल्यार ताचेर उपाय काडूंक शकता. तुमची एकंदर काळजाची भलायकी वाडोवचो धोको बरोच उणो करूंक शकता.
डॉ. शशांक एस. करी
एमएस, डीआरएनबी (वॅस्कुलर अँड एंडोवॅस्कुलर सर्जरी)
कन्सल्टंट वॅस्कुलर अँड एंडोवॅस्कुलर सर्जन
सॅल नंबर – 9945899973
इमेल आयडी – shashankkari@gmail.com.
